„Miałem przy sobie tylko lufkę marihuany”. „Znaleźli u mnie tylko gram amfetaminy”. „Przecież to nie przestępstwo, miałem to na własny użytek”.
Takie i podobne zwroty najczęściej słyszę od swoich klientów – zwłaszcza tych młodocianych (młodocianym jest sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji 24 lat), przy których Policja znalazła narkotyki w nieznacznej ilości.
Zatem, czy jest to przestępstwo? Czy istnieje szansa by nie została wobec Ciebie wymierzona kara za posiadanie nieznacznej ilości narkotyków?
Owszem jest to przestępstwo, natomiast przepis art. 62a Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii stanowi podstawę prawną umorzenia dochodzenia lub śledztwa w sytuacji, gdy przedmiotem czynu są:
- środki odurzające lub substancje psychotropowe w ilości nieznacznej,
- przeznaczone są one na własny użytek sprawcy,
- orzeczenie wobec sprawcy kary za ich posiadanie byłoby niecelowe ze względu na okoliczności popełnienia czynu, a także stopień społecznej szkodliwości.
Czym jest nieznaczna ilość?
Nieznaczna ilość narkotyku to ilość niewielka, odpowiadająca doraźnym potrzebom osoby uzależnionej. Zazwyczaj jedna, dwie porcje narkotyku. Kilka gramów.
Co istotne, sposób rozumienia nieznacznej ilości środków odurzających lub substancji psychotropowych jako przesłanki instytucji uregulowanej w art. 62a musi jednak uwzględniać nie tylko kryterium ilościowe odwołujące się do wagi tych substancji, ale również kryterium jakościowe. Przy interpretacji wyrażenia „nieznacznej ilości” jako przesłanki instytucji określonej w art. 62a nie należy ograniczać się tylko do wagi środków odurzających i substancji psychotropowych, ale należy również uwzględnić stężenie zabezpieczonej substancji pozwalające ocenić, ile można z niej zrobić jednorazowych dawek tej substancji. W celu ustalenia znaczenia pojęcia nieznacznej ilości środków odurzających lub substancji psychotropowych należy uwzględnić również – oprócz wymienionych kryteriów ilościowego i jakościowego – kryterium proporcji ilości zabezpieczonych substancji do potrzeb sprawcy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 23.02.2017 r.,II AKa 247/16, LEX nr 2402505, Górowski Wojciech (red.), Małecki Mikołaj (red.), Zając Dominik (red.), Zontek Witold (red.), Komentarz do wybranych przepisów ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, [w:] Przestępstwa narkotykowe i dopalacze. Komentarz. KIPK.2019). Należy bowiem mieć na uwadze fakt, iż osoby uzależnione potrzebują więcej substancji psychoaktywnej w celu odurzenia się, niż osoby używające narkotyków okazjonalni. Dlatego istotne dla rozstrzygnięcia sprawy jest ustalenie, czy sprawca jest osobą uzależnioną.
Kiedy możemy mówić o posiadaniu środków lub substancji na własny użytek?
Wtedy, gdy sprawca posiadający środki lub substancje nie zamierza udzielać ich – odpłatnie lub nieodpłatnie innej osobie, chce je sam skonsumować. Nie jest możliwe zastosowanie komentowanego przepisu w sytuacji, kiedy część z posiadanych środków lub substancji jest przeznaczona dla kogo innego.
Jak rozumieć niecelowość orzeczenia kary?
Niecelowość orzeczenia kary musi być uzasadniona okolicznościami popełnienia czynu oraz stopniem jego społecznej szkodliwości. Podczas procesu decyzyjnego brane są również pod uwagę właściwości i warunki osobiste sprawcy, dotychczasowa niekaralność, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowania się po jego popełnieniu (dla przykładu inaczej będzie oceniane np. zapalenie tzw. blanta w szkole przez uzależnionego ucznia, sprawiającego często problemy a inaczej posiadanie blanta podczas wieczornego spaceru po parku przez osobę, która „chciała spróbować marihuany” pierwszy raz w życiu).
Konkludując: Dla podjęcia decyzji o umorzeniu konieczne jest łączne spełnienie wszystkich wymienionych przesłanek. Umorzenie postępowania, o którym mowa w art. 62a Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, może nastąpić zarówno na etapie postępowania przygotowawczego, jak i sądowego.
Sprawa taka nie zakończy się wpisem do rejestru karnego.